φυσικοθεραπεια

Ο τομέας της χειροπρακτικής και της οστεοπαθητικής αποτελεί ένα όλο και περισσότερο διαδεδομένο κομμάτι της φυσικοθεραπευτικής αποκατάστασης.
Αφορά αποκλειστικά φυσικοθεραπευτές και απαιτεί εξειδίκευση και μεταπτυχιακή εκπαίδευση σε Κολλέγιο  χειροπρακτικής ή Οστεοπαθητικής. Αποτελείται από έναν αριθμό τεχνικών και προϋποθέτει άριστη γνώση ανατομίας, κινησιολογίας, φυσιολογίας και παθολογίας.
Πριν εφαρμοστεί,  απαραίτητη καθίσταται η φυσικοθεραπευτική αξιολόγηση, η οποία θα οδηγήσει στην επιλογή της εξατομικευμένης θεραπείας.
Τι είναι..
Όπως μαρτυράει και το όνομά της, η χειροπρακτική είναι μια δια χειρός θεραπεία, κατά την οποία ο φυσικοθεραπευτής- manual therapist ασκεί πίεση στους μυς και κινητοποιεί αρθρώσεις, είτε γενικευμένα(π.χ. έλξη σε ολόκληρη την αυχενική μοίρα της σπονδυλικής στήλης), είτε πιο εντοπισμένα(π.χ. έλξη σε κάθε σπονδυλικό επίπεδο ξεχωριστά) με στόχο την βελτίωση του εύρους κίνησης των αρθρώσεων και την μείωση του πόνου. Πάντα στο τέλος των θεραπειών θα πρέπει ο θεραπευόμενος να ακολουθεί πρόγραμμα θεραπευτικής άσκησης με εξειδικευμένο φυσικοθεραπευτή, για να διατηρήσει τα αποτελέσματα της θεραπείας.
Στόχοι της εφαρμογής της χειροπρακτικής, της οστεοπαθητικής στην σπονδυλική στήλη είναι:

• Μείωση του πόνου
• Αύξηση της ελαστικότητας των ιστών και των επιμέρους αρθρώσεων
• Αύξηση της κινητικότητας της σπονδυλικής στήλης
• Χαλάρωση των μυΪκών σπασμών
• Κατά συνέπεια, βελτίωση της στάσης του σώματος του ασθενή

Τεχνικές που χρησιμοποιούνται στην χειροπρακτική

• Κινητοποίηση μαλακού ιστού. Πολλές φορές ο ασθενής παρουσιάζει έντονη μυϊκή τάση, κυρίως στους μύες κατά μήκος της σπονδυλικής στήλης, οι οποίοι εμποδίζουν τη φυσιολογική κίνησή της και την καθιστούν δύσκαμπτη. Ο φυσικοθεραπευτής στη συγκεκριμένη περίπτωση, παρεμβαίνει εφαρμόζοντας κινητοποίηση του μαλακού ιστού(μυών), με στόχο να «μαλακώσει» τον ανελαστικό ή/και ουλώδη μυϊκό ιστό, σε περιπτώσεις όπως η ύπαρξη ουλής μετά από τραυματισμό ή σε έντονους κι επίπονους μυϊκούς σπασμούς. Η πίεση με τα χέρια γίνεται εν τω βάθει στα σημεία που είναι σε τάση, πολλές φορές συνδυαστικά με τεχνικές διάτασης.
• Κινητοποίηση αρθρώσεων. Ο φυσικοθεραπευτής κινητοποιεί τις περιφερικές αρθρώσεις(τους σπονδύλους στη συγκεκριμένη περίπτωση), οι οποίες έχουν περιορισμό στις φυσιολογικές τους κινήσεις, με στόχο την αύξηση του εύρους κίνησης τους και κατά συνέπεια την ομαλή και ανώδυνη κίνηση της σπονδυλικής στήλης.
• Τεχνικές μυϊκής ενεργοποίησης. Οι συγκεκριμένες τεχνικές είναι σχεδιασμένες για να κινητοποιούν δύσκαμπτες αρθρώσεις και να διατείνουν μύες που βρίσκονται σε βράχυνση ή τάση.
• Manipulation. Πρόκειται για τεχνική, η οποία χρησιμοποιείται μόνο από έμπειρους και εξειδικευμένους φυσικοθεραπευτές-χειροπράκτες-οστεοπαθητικούς. Είναι μια άμεσα αποτελεσματική τεχνική, που εφαρμόζεται με δεξιοτεχνία  και με συγκεκριμένο τρόπο ανάλογα το τι θέλουμε να επιτευχθεί. Παρατηρείται άμεσα αύξηση της κινητικότητας της άρθρωσης και μείωση του μυϊκού σπασμού.

Οι παραπάνω είναι οι βασικότερες και περισσότερο χρησιμοποιούμενες τεχνικές από τους φυσικοθεραπευτές-χειροπράκτες-οστεοπαθητικούς. Το Physiopolis παρέχει τις παραπάνω υπηρεσίες από έμπειρους φυσικοθεραπευτές, χειροπράκτες και οστεοπαθητικούς με στόχο το μέγιστο θεραπευτικό αποτέλεσμα για τον εκάστοτε θεραπευόμενο.

Οι μηνίσκοι έχουν σχήμα ημισεληνοειδές, αποτελούνται από ινοχόνδρινο ιστό και πληρούν το χώρο ανάμεσα στις αρθρικές επιφάνειες του μηριαίου οστού και της κνήμης. Η χρήση τους είναι να σταθεροποιούν το γόνατο σε όλες τις φάσεις της κίνησης, ενώ συμβάλλουν στον περιορισμό της έσω και της έξω στροφής καθώς επίσης της κάμψης και της έκτασης του γόνατος. Λειτουργούν τέλος, σαν «αμορτισέρ», δηλαδή συμβάλουν στην απορόφηση των φορτίων, που αναπτύσσονται ανάμεσα στο μηριαίο οστό και την κνήμη, ενώ έχει διαπιστωθεί ότι λαμβάνουν μέρος στη λίπανση των αρθρικών χόνδρων.
 

Οι κακώσεις των μηνίσκων είναι συνώνυμες με τις «ρήξεις των μηνίσκων» κι εμφανίζονται συνήθως στα γόνατα αθλητών που τρέχουν ενώ ασχολούνται με αθλήματα που επιβαρύνουν σε μεγαλύτερο βαθμό τους μηνίσκους, όπως το ποδόσφαιρο και η καλαθοσφαίριση. Παρόλα αυτά, οι μηνίσκοι τραυματίζονται επίσης και κατά την υπερβολική κάμψη και έκταση του γόνατος. Σε μεγαλύτερες ηλικίες, οι ρήξεις των μηνίσκων είναι συχνότερες, κάτω από παρόμοιες συνθήκες, καθώς η γήρανσή τους συνεπάγεται τη φθορά και τη μείωση της φυσιολογικής τους αντοχής στις φορτίσεις της καθημερινότητας.
Ο έσω μηνίσκος είναι λιγότερο κινητικός από τον έξω, επειδή συνδέεται με τον έσω πλάγιο σύνδεσμο, αυτό συνεπάγεται να τραυματίζεται συχνότερα από ότι ο έξω μηνίσκος, ο οποίος λόγω της αυξημένης κινητικότητας που παρουσιάζει σε σχέση με τον έσω υπόκειται σπανιότερα σε τραυματισμούς. Η ρήξη του μηνίσκου, όσο και η αφαίρεση αυτού, μπορούν να οδηγήσουν σε πρώιμη οστεοαρθρίτιδα.
Κλινική εικόνα
Τα συμπτώματα είναι πόνος ή απλή ευαισθησία κατά την πίεση στο έσω ή έξω τμήμα του γόνατος ανάλογα με το μηνίσκο που έπαθε ρήξη. Όταν η ρήξη είναι επιμήκης με αναδίπλωση τότε μπορεί να προκληθεί μπλοκάρισμα της άρθρωσης του γόνατος σε κάμψη, με αποτέλεσμα να είναι αδύνατη η πλήρης έκταση του γόνατος. Άλλα συμπτώματα είναι το οίδημα, το αίσθημα βάρους και η αστάθεια στην άρθρωση.
Θεραπεία της ρήξης του έσω μηνίσκου

Οι περισσότεροι ασθενείς με ρήξη του έσω μηνίσκου αναρρώνουν πλήρως με την κατάλληλη φυσικοθεραπεία. Ο βαθμός της επιτυχίας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την συνεργασία του ασθενή με τον φυσικοθεραπευτή. Πολύ βασικό στοιχείο της θεραπείας είναι η αποφυγή των δραστηριοτήτων που αυξάνουν τα συμπτώματα. Αυτό βοηθά τον οργανισμό να επουλώσει τους τραυματισμένους ιστούς. Δραστηριότητες οι οποίες πρέπει να αποφεύγονται και να ελαχιστοποιούνται είναι εκείνες όπου το γόνατο φορτίζεται με μεγάλο βάρος ή κινήσεις που στρέφουν το γόνατο ( ορθοστασία , περπάτημα, άρση βαρέων αντικειμένων , βαθύ κάθισμα και τρέξιμο). Η θεραπεία τις πρώτες 72 ώρες έχει ως στόχο την μείωση του πόνου και του οιδήματος. Οπότε ο ασθενής ξεκουράζει το σκέλος σε ανάρροπη θέση, εφαρμόζει συχνά παγοθεραπεία ( 3 με 4 φορές την ημέρα) και  εφαρμόζει  ελαστική επίδεση. Πολύ βασικό κομμάτι τις αποκατάστασης της ρήξης του έσω μηνίσκου αποτελεί η ενδυνάμωση σε ανώδυνο εύρος κίνησης των τετρακέφαλων μυών, των οπίσθιων μηριαίων μυών και των γλουτιαίων μυών , έτσι ώστε να βελτιωθεί ο μυϊκός έλεγχος  του γόνατος. Ένα μικρό ποσοστό ασθενών  (για τους οποίους δεν θα αποδώσει η συντηρητική Θεραπεία) αποκαθίσταται με χειρουργική επέμβαση. Επίσης σε περιπτώσεις σοβαρής ρήξης απαιτεί η χειρουργική αποκατάσταση. Η διαδικασία ονομάζεται αρθροσκόπηση και επιτρέπει στον γιατρό να αφαιρέσει τα κομμάτια του μηνίσκου τα οποία εμποδίζουν την κίνηση μέσα από δύο μικρές τομές έτσι ώστε ο μηνίσκος να είναι πάλι λείος. Μετά την επέμβαση απαιτείται πρόγραμμα φυσικοθεραπείας για να επιτευχθεί το καλύτερο και ταχύτερο αποτέλεσμα έτσι ώστε ο ασθενής να επιστρέφει με ασφάλεια στις αγωνιστικές του υποχρεώσεις.

Τι είναι τα οστεόφυτα στην πραγματικότητα;
Τα οστεόφυτα είναι ”κομμάτια οστού”, που αναπτύσσονται κυρίως στον αυχένα και στην άρθρωση του ώμου και είναι ένας φυσιολογικός δείκτης γήρανσης του ατόμου, χωρίς να αποτελεί ανησυχητικό παράγοντα εκτός κι αν οδηγεί σε πόνο ή νευρολογικά συμπτώματα. Για την ακρίβεια υπάρχουν σε ποσοστό πάνω από το 50% των ανθρώπων, ηλικίας 60 ετών και άνω.
Ο σχηματισμός των οστεοφύτων ενεργοποιείται όταν σύνδεσμοι ή τένοντες γύρω από μια άρθρωση έχουν υποστεί βλάβη ή φλεγμαίνουν. Η βλάβη ή η φλεγμονή, παραδόξως, επηρεάζει την ανάπτυξη του οστού(καθώς το οστό έχει την δυνατότητα της ανάπλασης).Ως αποτέλεσμα, νέα οστικά κύτταρα αναπτύσσονται σε σημεία που φυσιολογικά δεν θα έπρεπε.
Πως προκαλούνται τα οστεόφυτα; 
Η φλεγμονή ή ο τραυματισμένος ιστός που διεγείρει τον σχηματισμό οστεοφύτων, συνήθως προέρχεται από την οστεοαρθρίτιδα, την αλλοίωση δηλαδή των αρθρικών επιφανειών. Στην αυχενική μοίρα της σπονδυλικής στήλης, στις αρθρώσεις που προσβάλλονται εμπλέκονται ο μεσοσπονδύλιος δίσκος και τα facets. Εκεί ο σχηματισμός οστεοφύτων καλείται αυχενική σπονδύλωση. Ακτινογραφικά τα οστεόφυτα απεικονίζονται σαν ”καρφιά” πάνω στα οστά, ενώ στην πραγματικότητα είναι στρογγυλευμένα.
Παράγοντες που μπορούν να χαρακτηριστούν ως προδιαθεσικοί για την ανάπτυξη τους, είναι:

• Το μεγάλο σωματικό βάρος
• Η κακή στάση σώματος
• Προηγούμενοι τραυματισμοί στην άρθρωση ακόμα και
• Τα λανθασμένα υποδήματα

Τι συμπτώματα προκαλούν τα οστεόφυτα;

• Κάψιμο ή τσίμπημα που μπορεί να επεκτείνεται ακόμη και στα άκρα, σε περίπτωση στένωσης των σπονδυλικών τρημάτων της σπονδυλικής στήλης και πίεση των νεύρων που διέρχονται από αυτά
• Διάχυτο πόνο στην άρθρωση
• Απώλεια συντονισμού σε κάποιο μέρος του σώματος
• Μυΐκό σπασμό ή κράμπες
• Μυΐκή αδυναμία
• Μουδιάσματα
• Κεφαλαλγίες
• Διαταραχές στην ούρηση και στο έντερο

Η κίνηση συνήθως τείνει να επιδεινώνει τα συμπτώματα ενώ η ξεκούραση το αντίθετο.
Πως μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τα οστεόφυτα;
Σε πρώιμο στάδιο, όπου τα οστεόφυτα δεν έχουν εξελιχθεί σε οστεοαρθρίτιδα, η αντιμετώπιση τους είναι συντηρητική και περιλαμβάνει:

• Χαλάρωση
• Κρυοθεραπεία
• Διατάσεις

Είτε από φαρμακευτική αγώγη:

• Μη Στεροειδή Αντιφλεγμονώδη Φάρμακα (ΜΣΑΦ)

Παρ’ όλο που μπορεί τα συμπτώματα να χειροτερεύουν με την κίνηση, ειδικές τεχνικές κινητοποίησης και ασκήσεις από τον φυσικοθεραπευτή μπορούν να προάγουν την ευλυγισία και την δύναμη της άρθρωσης, να βελτιώσουν την κακή στάση σώματος και κατ’ επέκταση να μειωθεί η πίεση στα νεύρα.
  Αν η συντηρητική θεραπεία αποτύχει να βελτιώσει ή να αντιστρέψει την κατάσταση, η χειρουργική αποκατάσταση αποτελεί λύση.

O πόνος στην άρθρωση του ώμου οφείλεται στην εκφύλιση των περιαρθρικών τενόντων είτε λόγω κάκωσης τους, είτε λόγω πρόσκρουσης τους στο ακρώμιο.
Παρατηρείται κυρίως σε άτομα που εκτελούν επαναλαμβανόμενες κινήσεις
(σύνδρομα υπέρχρησης) πλάγιας ανύψωσης του άκρου και έξω στροφής αυτού άνω των 75 μοιρών, όπως σε αθλητές ρίπτες, αρσιβαρίστες, τενίστες, κολυμβητές κ.α.
Τα αίτια εμφάνισης της τενοντίτιδας έχουν να κάνουν με τη προστριβή του τένοντα του υπερακανθίου με το ακρώμιο, καταπόνηση αυτού, προηγούμενο τραυματισμό και πλημμελή αποκατάστασή του, λανθασμένη τροχιά κίνησης με αποτέλεσμα το σταδιακό εκφυλισμό και τραυματισμό του έως και τη ρήξη του. Τα συμπτώματα της τενοντίτιδας είναι τα κάτωθι:

• Έντονος πόνος στην άνω και έξω επιφάνεια της περιοχής του ώμου
• Ευαισθησία στην τοπική πίεση
• Επώδυνη και περιορισμένη κινητικότητα της άρθρωσης του ώμου άνω των 75 μοιρών
• Πόνος κατά την έξω στροφή του ώμου
• Μυϊκή αδυναμία των μυών της περιοχής του ώμου
• Δυσκαμψία
• Πόνος κατά τον ύπνο

Φυσικοθεραπευτική προσέγγιση
Στα αρχικά στάδια η αντιμετώπιση είναι συντηρητική, δηλαδή η φυσικοθεραπεία εφαρμόζεται σε συνδυασμό με την αντιφλεγμονώδη αγωγή για την γρήγορη αντιμετώπιση της οξείας κατάστασης πριν προλάβει και εξελιχθεί σε χρόνια μορφή, όπου η ίαση είναι εξαιρετικά δύσκολη.
Σκοπός της φυσικοθεραπείας είναι η ελάττωση του πόνου, του οιδήματος, η διατήρηση της κινητικότητας, η πρόληψη της δυσκαμψίας και η αναστροφή των παθολογοανατομικών αλλοιώσεων.
Στην οξεία φάση συνίσταται στον ασθενή να αποφύγει επώδυνες δραστηριότητες και να τοποθετεί ψυχρά επιθέματα.
Με το πέρας της οξείας φάσης οι στόχοι είναι:

1. Η επανάκτηση της φυσιολογικής εμβιομηχανικής της άρθρωσης,
2. Η ενδυνάμωση των στροφέων μυών του ώμου και των σταθεροποιών μυών της ωμοπλάτης
3. Η διάταση των έξω στροφέων και η σωστή λειτουργία του ζεύγους των στροφέων

 
Φυσικοθεραπευτικά μέσα
Το Shockwave είναι το πρώτο φυσιοθεραπευτικό μέσο επιλογής για τις τενοντίτιδες διότι αναδομεί τον τένοντα και διαλύει τις πιθανές ασβεστοποιήσεις. Επίσης εφαρμόζεται θεραπευτικός υπέρηχος, που έχει αντιφλεγμονώδη δράση, Laser σάρωσης και ΤΕΝS (ηλεκτροθεραπεία) με θερμά επιθέματα διότι βοηθούν στη μείωση του πόνου, στην αύξηση του μεταβολισμού, αυξάνουν την ελαστικότητα του θύλακα, των συνδέσμων και τενόντων και ελαττώνουν την αντίσταση που προβάλει ο κολλαγόνος ιστός. Επιπλέον γίνεται και θεραπευτική μάλαξη με στόχο τη μυϊκή χαλάρωση.
Κυρίαρχο ρόλο στην αποκατάσταση της τενοντίτιδας των μυών του ώμου παίζει η κινησιοθεραπεία. Η άσκηση αντιστρέφει την παθολογία, βοηθά τον προσανατολισμό των νέων κολλαγόνων ινών και βελτιώνει την τροχιά της κίνησης. Χρησιμοποιώντας το νερό ως θεραπευτικό μέσο και την κινησιοθεραπεία ως υδροθεραπευτική μέθοδο, τα οφέλη της άσκησης γίνονται αποτελεσματικότερα. Το ζεστό νερό προάγει τη μυϊκή χαλάρωση, μειώνει την ευαισθησία στον πόνο, αυξάνει τη μυϊκή δύναμη και την ευκολία κίνησης της άρθρωσης βελτιώνοντας την τροχιά της. Εκτελώντας ειδικές θεραπευτικές ασκήσεις μέσα στο νερό ο χρόνος αποκατάστασης μειώνεται σημαντικά.
 

Η κινητικότητα και η ελαστικότητα των μαλακών ιστών που περιβάλλουν μια άρθρωση, όπως οι μύες, ο συνδετικός ιστός και το δέρμα, σε συνδυασμό με την κατάλληλη αρθρική κινητικότητα είναι αναγκαίες για το φυσιολογικό εύρος κίνησης. Το μη περιοριστικό ανώδυνο εύρος κίνησης είναι απαραίτητο για την εκτέλεση καθημερινών λειτουργικών δεξιοτήτων καθώς και εργασιακών και δημιουργικών δραστηριοτήτων. Η κατάλληλη κινητικότητα των αρθρώσεων και των μαλακών ιστών αποτελεί σημαντικό παράγοντα πρόληψης τραυματισμών ή υποτροπής αυτών. Καταστάσεις που μπορούν να οδηγήσουν σε προσαρμοστικές βραχύνσεις των μαλακών ιστών γύρω από μια άρθρωση και επομένως μείωση του εύρους κίνησης είναι: (1) παρατεταμένη ακινητοποίηση (2) περιορισμένη κινητικότητα (3) παθήσεις του συνδετικού ή του νευρικού ιστού και (4) παθολογία των ιστών οφειλούμενη σε τραυματισμό.
Με τον όρο διατάσεις περιγράφεται ένα σύνολο χειρισμών, θεραπευτικών και μη, που έχουν σκοπό την επιμήκυνση των μυών και των μαλακών μορίων που βρίσκονται σε βράχυνση. Το τελικό αναμενόμενο αποτέλεσμα είναι η αύξηση του εύρους τροχιάς της άρθρωσης ή των αρθρώσεων, που διέρχεται ο διατεινόμενος μυς ή οποιοδήποτε άλλο μαλακό μόριο.
Σκοπός των διατάσεων
Ο κύριος σκοπός των διατάσεων είναι η επανάκτηση του φυσιολογικού εύρους τροχιάς μίας άρθρωσης και η διατήρηση της ελαστικότητας των μαλακών μορίων αυτής.
Επιπλέον, σκοπό έχουν να αυξήσουν την ευκαμψία ενός μέρους ή ολόκληρου του σώματος πριν αρχίσουν οι έντονες ασκήσεις ενδυνάμωσης, να προληφθούν ή να μειωθούν μυοτενόντιοι τραυματισμοί κατά την άθληση, καθώς και να προληφθούν μόνιμες μυϊκές ή θυλακοσυνδεσμικές βραχύνσεις, σε προδιαθεσικές καταστάσεις, όπως π.χ. κύφωση, σκολίωση.
Είδη των διατάσεων
Υπάρχουν τεσσάρων ειδών διατάσεις: (1) οι ενεργητικές, κατά την εκτέλεση αυτών ο υποβαλλόμενος σε διάταση συμμετέχει ενεργητικά στη διαδικασία επιμήκυνσης των βραχυμένων μυών, (2) οι παθητικές, όπου ο θεραπευτής κινεί το μέλος πέρα από τα όρια της παθητικής κίνησης, δηλαδή της κίνησης που γίνεται παθητικά από κάποιον άλλο σε όλο το εύρος τροχιάς της άρθρωσης, (3) οι παρατεταμένες μηχανικές διατάσεις, κατά τις οποίες μιας χαμηλής έντασης εξωτερική δύναμη, εφαρμόζεται στους βραχυμένους ιστούς για παρατεταμένη περίοδο (20-30 λεπτά) με μηχανικό εξοπλισμό και (4) οι αυτοδιατάσεις, οι οποίες  εκτελούνται από τον ίδιο το διατεινόμενο, χρησιμοποιώντας το βάρος του σώματός του και γενικά θεωρούνται καλές για τη προθέρμανση, όχι για περιπτώσεις επανάκτησης χαμένου εύρους τροχιάς, για διάταση θυλακοσυνδεσμικών στοιχείων κ.α.
Ενδείξεις των διατάσεων
Όταν το εύρος κίνησης είναι περιορισμένο ως αποτέλεσμα βραχύνσεων, συμφύσεων και σχηματισμού ουλώδους ιστού, που οδηγεί σε βραχύνσεις μυών, συνδετικού ιστού και του δέρματος

1. Όταν οι περιορισμοί μπορεί να οδηγήσουν σε δομικές (σκελετικές) παραμορφώσεις αναστρέψιμες
2. Όταν οι βραχύνσεις επηρεάζουν τις καθημερινές δραστηριότητες
3. Όταν υπάρχει μυική αδυναμία και βραχύνσεις στον ανταγωνιστή μυ. Οι βραχυμένοι μύες πρέπει να επιμηκύνονται, πριν να δυναμώσουν αποτελεσματικά οι αδύναμοι μύες. Διατάσεις φυσικοθεραπείας

 Αντεδείξεις των διατάσεων

1. Όταν υπάρχει κάταγμα που δεν έχει πορωθεί
2. Όταν υπάρχει άρθρωση με φλεγμονή
3. Όταν υπάρχει οστικός περιορισμός
4. Όταν υπάρχει πόνος κατά τη κίνηση της άρθρωσης ή της διάτασης
5. Όταν υπάρχει αιμάτωμα ή τραυματισμός μαλακών μορίων της περιοχής
6. Όταν οι βραχύνσεις των μαλακών ιστών διασφαλίζουν αυξημένη αρθρική σταθερότητα αντί της φυσιολογικής δομικής σταθερότητας ή μυϊκής δύναμης