φυσικοθεραπεια

Ημιπληγία ορίζεται ως η πάρεση ή παράλυση ενός ημιμορίου του σώματος. Είναι αποτέλεσμα βλάβης του εγκεφαλικού φλοιού μετά από Αγγειακό Εγκεφαλικό Επισόδειο (ΑΕΕ) ή Κρανιοεγκεφαλική Κάκωση (ΚΕΚ). Σ’αυτό το στάδιο όλα τα αντανακλαστικά είναι μειωμένα στην πλευρά που έχει προσβληθεί. Βαθμιαία, με την πάροδο των ημερών ή εβδομάδων, η χαλαρότητα μειώνεται και τα άκρα που έχουν προσβληθεί γίνονται σπαστικά, ενώ σε λίγες περιπτώσεις η ημιπληγία παραμένει μόνιμα χαλαρή. Καθώς η χαλαρότητα εγκαταλείπει τα παραλυμένα μέλη και εμφανίζεται η σπαστικότητα, επανέρχονται και τα τενόντια αντανακλαστικά που γίνονται τώρα πάρα πολύ έντονα και μπορεί να συνοδεύονται από κλώνο. Κάποιοι μύες είναι αδύναμοι, λόγω της ελαττωμένης νευρωνικής δραστηριοποίησης.
Η κίνηση καθίσταται συνεπώς δύσκολη για τον ασθενή, ενώ παράγεται τυπικά υπερβολική δύναμη από τους πιο δυνατούς και ευκολότερα δραστηριοποιούμενους μυς, καθώς το άτομο προσπαθεί να εκτελέσει μια προσέγγιση της απαιτούμενης δραστηριότητας. Είναι πολύ πιθανό ότι αυτές οι προσπάθειες για κίνηση, μαζί με την βράχυνση των μαλακών μορίων, μπορεί να είναι σημαντικοί παράγοντες για την ανάπτυξη των παρατηρούμενων παθολογικών «σπαστικών» προτύπων. Η σπαστικότητα είναι συχνά πολύ μεγάλη στους καμπτήρες μυς των άνω άκρων και στους εκτείνοντες μυς των κάτω άκρων ώστε σε ασθενείς με ημιπληγία το άνω άκρο να βρίσκεται σε κάμψη στον αγκώνα, τον καρπό και τα δάχτυλα, ενώ το κάτω άκρο παραμένει σε έκταση.
Κατά το ημιπληγικό βάδισμα, το ένα κάτω άκρο εμφανίζει υπερτονία και διαγράφει ημικύκλιο προς τα έξω, συχνά με σύρσιμο των δαχτύλων. Ο ασθενής με ημιπληγία, περπατά σε ευρεία βάση αφού, όταν η βάση είναι στενή, απαιτείται πολύ μεγαλύτερη σταθεροποιητική δραστηριότητα του κορμού. Η ταχύτητα του βαδίσματος μειώνεται, επειδή το πόδι τοποθετείται στο πλάι, αντί για μπροστά.
Μετά από σύγκριση που έγινε με φυσιολογικά άτομα της ίδιας ηλικίας, τα ημιπληγικά άτομα βάδιζαν πιο αργά, λόγω μικρότερου μήκους του διασκελισμού και λιγότερων βημάτων ανά λεπτό. Τα άτομα με ημιπληγία, που παρουσιάζουν σημαντική μείωση της ταχύτητας βάδισης, τυπικά επιδεικνύουν και μείωση του μήκους διασκελισμού, συντομότερη φάση στάσης και μεγαλύτερη φάση αιώρησης στο προσβεβλημένο σκέλος. Ως ένα χαρακτηριστικό της παθολογικής βάδισης σε άτομα μετά από ΑΕΕ είναι η παθολογική συν-ενεργοποίηση των μυών του κάτω άκρου, η οποία μπορεί να αναδύεται λόγω της προσπάθειας του ατόμου για παραγωγή επαρκούς δραστηριοποίησης των αδύναμων μυών για τη φόρτιση του προσβεβλημένου άκρου, την ισορρόπηση και την μετακίνησή του προς τα εμπρός. Οι ασθενείς συνήθως αγνοούν ότι το περπάτημα τους δεν είναι ρυθμικό ή ότι ο ρυθμός τους διακόπτεται. Είναι, λοιπόν, ωφέλιμο να εξασκούν δραστηριότητες που προσδίδουν ρυθμό στο περπάτημα. Οι δραστηριότητες βοηθούν επίσης να έρθει το βάρος μπροστά και να γίνει το περπάτημα πιο αυτόματο από μία προσεκτική και καλά μελετημένη τοποθέτηση των ποδιών μπροστά και εναλλάξ.
Μια από τις πιο συνηθισμένες αιτίες για το άρρυθμο σχήμα βάδισης είναι η υπερέκταση του γόνατος που προκαλεί καθυστέρηση στη μεταφορά του βάρους στο ημιπληγικό πόδι στην αρχή της φάσης στάσης. Για ανεξάρτητη βάδιση δίνεται έμφαση στις μεθόδους εκπαίδευσης της υποστήριξης και της προώθησης από τα κάτω άκρα, της ισορρόπησης της μάζας του σώματος πάνω στον ένα ή και στους δύο άκρους πόδες και ο έλεγχος της πορείας του άκρου πόδα και του γόνατος κατά την αιώρηση. Η χρήση των άνω άκρων για υποστήριξη θα πρέπει να αποθαρρύνεται ώστε να είναι δυνατή η ανάκτηση της δυναμικής ισορροπίας και της ικανότητας υποστήριξης του σώματος από τα κάτω άκρα.
Η θεραπεία της ημιπληγίας με τη φυσικοθεραπευτική παρέμβαση, θα πρέπει να αρχίζει ήδη από την πρώτη εβδομάδα  προκειμένου να είναι περισσότερο αποτελεσματική και να προσφέρει στον ασθενή ένα μεγάλο ποσοστό από την χαμένη λειτουργικότητα και ανεξαρτησία.
Η θεραπευτική μέθοδος διαμορφώνεται απόλυτα από τις δυνατότητες και τις συνθήκες του ασθενή. Η κλινική εικόνα της ημιπάρεσης είναι εξατομικευμένη και συνεπώς δεν μπορεί να υπάρξει ένα άκαμπτο θεραπευτικό σχήμα.
Έπειτα από το οξύ περιστατικό, ο ασθενής ανάλογα με τη βλάβη των ανάλογων εγκεφαλικών περιοχών, μπορεί να εμφανίσει απώλειες κινητικότητας, αισθητικότητας και διαταραχές αντίληψης. Η κατάσταση του συνειδητού του μπορεί να είναι από διαταραγμένη μέχρι κωματώδης και συνεπώς να επηρεαστεί η ενεργητική συνεργασία μαζί του.
Τα προγράμματα έντονης αποκατάστασης έχουν συχνά μεγάλο όφελος, καθώς πολλοί ασθενείς με βλάβες του ΚΝΣ δείχνουν σημαντική βελτίωση της κινητικότητας τους. Παραδοσιακά, ένας από τους στόχους της εκπαίδευσης βάδισης είναι η αποκατάσταση της συμμετρίας της βάδισης, ώστε να ανακτηθεί το φυσιολογικό της πρότυπο. Σε φυσιολογικά άτομα, η συμμετρία της βάδισης μπορεί να επιδειχθεί με την χρήση κινηματικής και κινητικής καταγραφής και σε μικρότερο βαθμό καταγραφής EMG.

Τι είναι εξάρθρημα του ώμου;
Το εξάρθρημα ώμου αποτελεί μία συνηθισμένη αθλητική κάκωση κατά την οποία τραυματίζονται οι ίνες του αρθρικού θύλακα της άρθρωσης. Το κύριο κλινικό σημείο της κάκωσης, είναι η απομάκρυνση των δυο αρθρικών επιφανειών που αποτελούν τον ώμο (της κεφαλής του βραχιονίου και της ωμογλύνης στην ωμοπλάτη). Απόρια της μεταβολής αυτής, αποτελεί η πλήρης έλλειψη επαφής των δύο αρθρικών επιφανειών που προαναφέρθηκαν και συνεπώς επέρχεται αστάθεια στην άρθρωση.
Αιτίες πρόκλησης
Το εξάρθρημα επέρχεται στον ώμο όταν ασκηθεί μεγάλη και βίαιη δύναμη στην άρθρωση με αποτέλεσμα την απομάκρυνση των αρθρικών επιφανειών όπως προαναφέρθηκε. Ένας τρόπος να συμβεί αυτό είναι η πτώση του ασθενούς με τεταμένο το άνω άκρο (αγκώνας και καρπός σε έκταση) ενώ προσπαθεί να προστατευθεί απο την πτώση. Η θέση στην οποία ο ώμος είναι πιο επιρρεπής στην κάκωση είναι η απαγωγή (ανύψωση του χεριού στο πλάι του κορμού με τεντωμένο τον αγκώνα) σε συνδυασμό με έξω στροφή. Έχει αναφερθεί απο τους παθόντες πως η αίσθηση στην άρθρωση μετά τον τραυματισμό είναι η αστάθεια και η αίσθηση της απομάκρυνσης του χεριού απο τη θέση του.
 Κλινικές εκδηλώσεις
Οι ασθενείς με διάγνωση εξαρθρήματος ώμου παρουσιάζουν ξαφνικό και έντονο πόνο τη στιγμή του τραυματισμού. Ο πόνος είναι τόσο διαξιφιστικός, που οποιαδήποτε κίνηση είναι αδύνατη και με τη θέση του βραχίονα να ακουμπά στα πλευρά επέρχεται ανακούφιση. Ο πόνος υπάρχει κυρίως στην περιοχή του ώμου, αλλά μερικές φορές αντανακλά και στον βραχίονα ή το χέρι.
Υπάρχουν αρκετοί παράγοντες που συμβάλλουν στην ανάπτυξη εξαρθρήματος του ώμου. Πρέπει να αξιολογηθούν όλοι και να διορθωθούν κατά τη διάρκεια της αποκατάστασης από τον φυσικοθεραπευτή. Μερικοί από αυτούς είναι:

• Ιστορικό εξαρθρήματος ώμου ή αστάθειας ώμου
• Ανεπαρκής αποκατάσταση προηγούμενου εξαρθρήματος ώμου
• Συμμετοχή σε αθλήματα που αυξάνουν το ρίσκο για το εξάρθρημα
• Ακατάλληλη ή υπερβολική άσκηση
• Άσκηση χωρίς προθέρμανση

Θεραπεία και φυσικοθεραπεία
Πριν την έναρξη της θεραπείας πραγματοποιείται ακτινογραφικός έλεγχος για την περίπτωση που το εξάρθρημα ώμου συνοδεύεται από κάταγμα. Στην περίπτωση αυτή διαφοροποιείται το πλάνο θεραπείας.
Η θεραπεία ξεκινά με την υποκειμενική ( ιστορικό του ασθενή ) και αντικειμενική (κλινική εξέταση ) αξιολόγηση, οι οποίες είναι αρκετές για να οδηγήσουν τον φυσικοθεραπευτή στη διάγνωση. Εξετάσεις όπως ακτινογραφίες και μαγνητική τομογραφία συνίστανται απο το γιατρό στον ασθενή.
Η θεραπεία ξεκίνα με περίπου 3 εβδομάδες ακινητοποίηση. Σκοπός της είναι να επουλωθουν οι τραυματισμένες ίνες του θύλακα.
Η φυσικοθεραπεία για εξάρθρημα ώμου είναι πολύτιμη γιατί: επίσπευδει τη διεργασία της επούλωσης, εξασφαλίζει ένα πολύ καλό αποτέλεσμα και μειώνει την πιθανότητα επανατραυματισμού. Γενικά περιλαμβάνει:

• Χρήση νάρθηκα
• Προστατευτική περίδεση
• Παγοθεραπεία (για το οξύ στάδιο)
• Θερμοθεραπεία (για το υποξύ και χρόνιο στάδιο)
• Τεχνικές μαλακών μορίων (θεραπευτική μάλαξη)
• Ηλεκτροθεραπεία (διασταυρούμενα ρεύματα για τον πόνο και μυικό ηλεκτρικό ερεθισμό για ενδυνάμωση)
• Αρθρική κινητοποίηση
• Μanual therapy και τεχνικές χειροπρακτικής
• Βελονισμό
• Indiba activ (για όλα τα στάδια) για την ταχύτερη επούλωση των ιστών και του θύλακα
• Kinesiotaping για τη σταθεροποίηση της άρθρωσης
• Υδροκινησιοθεραπεία σε ζεστό νερό
• Ασκήσεις βελτίωσης της ελαστικότητας των μυών μέσω διατάσεων
• Ασκήσεις βελτίωσης της δύναμης των μυών και ενδυνάμωση με λάστιχα
• Εκπαίδευση, συμβουλές

Τις πρώτες 72 ώρες η φυσικοθεραπευτική αντιμετώπιση έχει ως στόχο τη μείωση της φλεγμονής και εκτελούνται πολύ ήπιες ασκήσεις, σύμφωνα με την καθοδήγηση του φυσικοθεραπευτή.
Μετά από αυτό το στάδιο, οι ασθενείς θα ξεκινήσουν ένα πρόγραμμα ενδυνάμωσης και βελτίωσης της ελαστικότητας, πάντα χωρίς πόνο στο ανώδυνο εύρος κίνησης.
Ωστόσο οι κινήσεις που φέρνουν τον ώμο σε απαγωγή και έξω στροφή αποφεύγονται για τουλάχιστον 6 εβδομάδες.
Το πρόγραμμα αποκατάστασης εξελίσσεται μόνο με τις οδηγίες του φυσικοθεραπευτή και τη δική του εντολή για περαιτέρω εξέλιξη. Ιδιαίτερη έμφαση πρέπει να δοθεί σε ασκήσεις ενδυνάμωσης των στροφέων (έσω και έξω) μυών του ώμου για να βελτιωθεί η σταθεροποίηση, κυρίως κατα την ενεργητική κίνηση του ώμου. Επίσης, ασκήσεις διόρθωσης και επανατοποθέτησης της άρθρωσης του ώμου και της ωμοπλάτης είναι απαραίτητες.
 
 
 
 

Η μάλαξη ή κοινώς μασάζ είναι μια από τις πρώτες και κατοχυρωμένες θεραπευτικές πράξεις ενός φυσικοθεραπευτή. Μέσα από επιδέξιους χειρισμούς ο φυσικοθεραπευτής σκοπό έχει να προσφέρει ανακούφιση, αναζωογόνηση, χαλάρωση και ευεξία. Η επαφή των χεριών του θεραπευτή με το σώμα του θεραπευομένου είναι το μέσο που καθιστά τη μέθοδο αυτή μοναδική.
Ήδη από τα αρχαία χρόνια είχαν αποδειχθεί οι ευεργετικές ιδιότητες της μάλαξης, με αποτέλεσμα να συνεχίζεται ανά τους αιώνες και να αναφέρεται από τις διδαχές του Ιπποκράτη και τις «βέδες» των Ινδών έως και τα ρωμαϊκά και αναγεννησιακά συγγράμματα. Στις μέρες μας αποτελεί ένα εξαιρετικό μέσο προάσπισης και διατήρησης της υγείας μας με άμεσα αποτελέσματα.
Επειδή χρησιμοποιείται η αφή σαν μέθοδος θεραπείας, προκαλεί βαθιά χαλάρωση. Μέσω των έντονων κινήσεων με τη χρήση αρωματικών λαδιών, το δέρμα ανανεώνεται, γίνεται πιο απαλό και λείο. Το μυϊκό σύστημα ξεκουράζεται, επουλώνεται και γίνεται εύκαμπτο. Η μάλαξη στον ουλώδη ιστό επιτυγχάνει τη διάταση και την επαναφορά της ελαστικότητας των τραυματισμένων ιστών, εμποδίζοντας τη δημιουργία συμφύσεων.
Οι θεραπευτικοί χειρισμοί για την ενίσχυση του κυκλοφορικού συστήματος εμποδίζουν τη φλεβική στασιμότητα του αίματος (ειδικά στα κάτω άκρα) παρέχοντας έτσι έμμεση διευκόλυνση στο έργο του φλεβικού δικτύου και κατ’ επέκταση στο έργο της καρδιάς. Παράλληλα ενεργοποιεί τη λεμφική κυκλοφορία, που έχει ως αποτέλεσμα την ενίσχυση των φυσικών αμυντικών μηχανισμών του ανθρώπινου οργανισμού (δηλαδή το ανοσοποιητικό σύστημα).
Η μάλαξη αποτελεί ένα βασικό κομμάτι της θεραπευτικής διαδικασίας σε ένα ευρύ φάσμα παθολογιών. Ο φυσικοθεραπευτής χρησιμοποιεί ειδικές τεχνικές όπως θωπεία, ζυμώματα, ειδική κινησιοθεραπεία προκειμένου να ανταπεξέλθει στους εκάστοτε θεραπευτικούς στόχους. Χάρη στην ποικιλία των θεραπευτικών χειρισμών η μάλαξη μπορεί να τονώσει ή να ξεκουράσει ένα σώμα. Να το δυναμώσει ή να το ανακουφίσει. Έχει αποδειχθεί πως βοηθάει στη σωματική και πνευματική απελευθέρωση. Έχει την ικανότητα να ανακουφίζει από τους μυϊκούς πόνους. Μέσω τόνωσης του σώματος η μάλαξη μπορεί να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τη μυϊκή κόπωση και τη φυσική σωματική εξάντληση. Μέσω των χειρισμών επιτυγχάνεται ενίσχυση της κυκλοφορίας του αίματος με αποτέλεσμα να επιταχύνονται οι μεταβολικές διαδικασίες και δευτερογενώς να ενδυναμώνεται το ανοσοποιητικό σύστημα. Τέλος ένα κυρίαρχο κομμάτι της καθημερινότητας μας το στρες, έχει αποδειχθεί πως κατά τη διάρκεια της μάλαξης μειώνεται και συντελεί στην αποβολή της συσσωρευμένης έντασης.
Μην ξεχνάτε: Δικαίωμα στην άσκηση της μάλαξης έχουν μόνο οι φυσικοθεραπευτές. Αποτελεί κατοχυρωμένη θεραπευτική πράξη και μόνο αυτοί έχουν το δικαίωμα να την ασκούν. Κάθε φυσικοθεραπευτής έχει την κατάλληλη εκπαίδευση για να αντιμετωπίσει παθολογίες του σώματος μέσω κατάλληλου τύπου μάλαξη.

Ένας πιθανός λόγος πόνου στην επιγονατίδα είναι η αλλοίωση/ εκφύλιση του αρθρικού της χόνδρου. Ο χόνδρος αυτός έρχεται σε επαφή με την αρθρική επιφάνεια του μηριαίου και προστατεύει την άρθρωση του γόνατος από τις ισχυρές φορτίσεις μειώνοντας τις τριβές και διευκολύνοντας έτσι την κίνηση. Αλλοιώσεις αφορούν τοπικά ή εκτεταμένα ρήγματα αυτού, εκφύλιση (μαλάκυνση) του και, σε τελικό στάδιο, καταστροφή αυτού σε όλο το πάχος του με συνέπεια την αποκάλυψη του υποδόριου οστού.
Παρατηρείται συνήθως σε αθλητές, νεαρά άτομα και κυρίως κορίτσια, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις και σε άτομα που δεν ασχολούνται με τον αθλητισμό.
 Αίτια εμφάνισης:

• Μετά από κακώσεις στην περιοχή του γόνατος, όπως άμεση πλήξη της περιοχής, πτώση, κάταγμα – εξάρθρημα ή υπεξάρθρημα της επιγονατίδας
• Μετά από διαταραχή του φυσιολογικού επιγονατιδομηριαίου ρυθμού, δηλαδή της φυσιολογικής ολίσθησης της επιγονατίδας επί των αρθρικών επιφανειών του γόνατος
• Σε παρουσία ασταθούς ή υψηλής επιγονατίδας
• Σε μετατόπιση της επιγονατίδας προς τα έξω (εξ’ αιτίας μυϊκής αδυναμίας- αναχαίτισης του έσω πλατύ μυός)
• Μετά από μυϊκή ανισορροπία των μυών του γόνατος

(τετρακεφάλου- δικέφαλου μηριαίου) ή βραχύνσεων (τείνων την πλατεία περιτονία)

• Μετά από παραμορφώσεις του πέλματος (βλαισοποδία, κοιλοποδία κ.ά.) ή χρόνια χρήση ”λανθασμένου” υποδήματος
• Σε παρουσία βλαισών γονάτων
• Μετά από συνεχή και έντονη καταπόνηση της άρθρωσης λόγω παχυσαρκίας, παρατεταμένης ορθοστασίας, καθιστικής ζωής κ.ά.

 Χαρακτηριστικά Συμπτώματα είναι η παρουσία του πόνου στην πρόσθια επιφάνεια του γόνατος και ύδραθρο. Ο πόνος εκδηλώνεται κυρίως στο ανέβασμα και κατέβασμα της σκάλας, μετά από παρατεταμένη δραστηριότητα και ύστερα από πολύωρη καθιστική εργασία, κατά τη διάρκεια του ύπνου και μετά τις πρώτες πρωϊνές ώρες.
Σε προχωρημένα στάδια υπάρχει αίσθηση κριγμού στις κινήσεις του γόνατος.
Άλλες εκδηλώσεις αφορούν δυσκαμψία , κλείδωμα και μπλοκάρισμα του γόνατος, οίδημα και αίσθημα αστάθειας της άρθρωσης.
 Ενδεικτικό πρόγραμμα φυσικοθεραπευτικής αντιμετώπισης
Κατά το οξύ στάδιο της πάθησης ο πόνος περιγράφεται από τον ασθενή σαν σουβλιά ή μαχαιριά.
Το πρόγραμμα που ακολουθείται περιλαμβάνει τη χρήση φυσικών μέσων όπως:

• Κρυοθεραπεία για τον έλεγχο του οιδήματος
• Εφαρμογή θεραπευτικού υπέρηχου για τη μείωση της φλεγμονής
• Laser σάρωσης για την επιτάχυνση της διαδικασίας ανακατασκευής του ιστού
• Ηλεκτροθεραπεία (διαδερμικός ηλεκτρικός ερεθισμός) για τη μείωση της έντασης του πόνου
• Χρήση ειδικού νάρθηκα και kinesiotaping που περιορίζει την προς τα έξω μετατόπιση της επιγονατίδας
• Ειδικοί πάτοι στήριξης οι οποίοι διορθώνουν τις ανωμαλίες του πέλματος
• Θεραπεία με την τεχνολογία ραδιοκυμάτων για την ταχύτερη επούλωση των ιστών (Ιndiba Αctiv)
• Tεχνικές μάλαξης με διάφορα εργαλεία κινητοποήσης μαλακών μορίων (Granston) και
• μαγνητοθεραπεία για την καλύτερη κυκλοφορία του αίματος και την επιτάχυνση του μεταβολισμού των κυττάρων.

Η κινησιοθεραπεία αποτελεί το σημαντικότερο κομμάτι της αποκατάστασης. Προτείνεται ένα ειδικό ασκησιολόγιο για την ενδυνάμωση των μυών της περιοχής, με σκοπό τη μείωση των φορτίων συμπίεσης που ασκούνται τόσο στην άρθρωση όσο και στην ίδια την επιγονατίδα αλλά και την καλύτερη τροχιοδρόμηση της επιγονατίδας κατά την κίνηση της άρθρωσης.
Στο υποξύ και χρόνιο στάδιο της πάθησης, η φυσικοθεραπεία αποσκοπεί στη λειτουργική αποκατάσταση της άρθρωσης του γόνατος.
Αποφεύγονται ασκήσεις ανοικτής αλυσίδας, δηλαδή, ελεύθερης κίνησης της άρθρωσης στο χώρο, επειδή προκαλούν μεγάλη επιβάρυνση στην επιγονατίδα και προτιμώνται ασκήσεις κλειστής κινητικής αλυσίδας , όπως τα ημικαθίσματα.
Σπουδαίο ρόλο παίζουν οι διατάσεις, αφού η ανελαστικότητα των μυών έχει άμεση σχέση με τη δυσλειτουργία της επιγονατίδας και την εμφάνιση του πόνου.
Οι νάρθηκες σταθεροποίησης συγκρατούν την επιγονατίδα κατά την κίνησή της επί του μηρού, αλλά αποφεύγεται η μακροχρόνια χρήση τους γιατί προκαλεί ατροφία του τετρακέφαλου.
Τέλος, η κινησιοθεραπεία σε θερμαινόμενη πισίνα (στους 32 βαθμούς Κελσίου) παίζει σπουδαίο ρόλο στην αποκατάσταση. Ο φυσικοθεραπευτής υποδεικνύει ένα πρόγραμμα γενικής κινησιοθεραπείας, αλλά και εξειδικευμένων ασκήσεων. Στα πρώτα στάδια του υδροθεραπευτικού προγράμματος ο ασθενής συμβουλεύεται να κολυμπά ύπτια (ανάσκελα) και προοδευτικά, μπορούν να χρησιμοποιηθούν ειδικά διαμορφωμένα βατραχοπέδιλα για την εκτέλεση μικρού εύρους κάμψης- έκτασης του γόνατος με σκοπό την προοδευτική ελεγχόμενη ενδυνάμωση χωρίς μεγάλη επιβάρυνση της άρθρωσης.
Παράλληλα με το πρόγραμμα στο χώρο του φυσικοθεραπευτηρίου υποδεικνύεται στον ασθενή ασκησιολόγιο το οποίο θα εκτελείται στο σπίτι.
 

Μια πολύ συχνή αιτία παραπομπής ασθενών για φυσικοθεραπεία είναι η γνωστή σε όλους μας οσφυαλγία. Η οσφυαλγία είναι ένας γενικός όρος που υποδηλώνει πόνο στην μέση ή ακόμη και στα κάτω άκρα (οσφυοισχιαλγία).
Ωστόσο, οι αιτίες που προκαλούν τον πόνο αυτό ποικίλουν. Μερικές από αυτές είναι:

• στένωση σπονδυλικών τρημάτων
• σπονδυλόλυση- σπονδυλολίσθηση
• προβολή ή πρόπτωση μεσοσπονδυλίου δίσκου (δισκοκήλη)
• οστεοαρθρίτιδα
• βλάβη στις ζυγοαποφυσιακές αρθρώσεις(facets) κ.ά.

Η φυσικοθεραπεία παίζει σημαντικό ρόλο στην αποκατάσταση της οσφυαλγίας, αρχικά με την ανακούφιση των συμπτωμάτων και στην συνέχεια με την αντιμετώπιση ή και αντιστροφή της αιτίας που οδήγησε σε πόνο στην μέση.
Υπάρχουν ποικίλα μέσα και τεχνικές που μπορούν να χρησιμοποιηθούν κατά την φυσικοθεραπευτική αποκατάσταση όπως

• τα φυσικά μέσα (θεραπευτικός υπέρηχος, laser σάρωσης, διαθερμία, ραδιοκύματα (indiba activ)
• η θεραπευτική μάλαξη
• εφαρμογή θεραπευτικής ταινίας (kinesiotaping)
• οι διάφορες τεχνικές κινητοποίησης (χειροπρακτική και manual therapy)
• η κινησιοθεραπεία (ασκήσεις στο κρεβάτι, στην καρέκλα ή ακόμα και στην θεραπευτική πισίνα) κ.ά.

Σημαντικό ρόλο, τόσο στην αποκατάσταση όσο και στη διατήρηση της καλής κατάστασης της μέσης του ασθενούς, παίζει η ”back school” εκπαίδευση που ουσιαστικά καθιστά τη θεραπεία της οσφυαλγίας πλήρη και αποτελεσματική.
Με τον όρο back school εννοούμε ένα ομαδικό πρόγραμμα ενημέρωσης και εκπαίδευσης που αποσκοπεί στη διαχείριση της πάθησης και του πόνου σε χρόνιες καταστάσεις, δηλαδή διάστημα ίσο ή περισσότερο των δύο μηνών.
 
Το πρόγραμμα Back School περιλαμβάνει:

• Εκμάθηση και κατανόηση της ανατομίας και των δομών που απαρτίζουν τη σπονδυλική στήλη.

Η γνώση της ανατομίας, του ρόλου και της λειτουργίας της σπονδυλικής στύλης αποτελεί το θεμέλιο για την αντιμετώπιση της οσφυαλγίας.

• Εκμάθηση διατήρησης της σωστής στάσης κατά την ορθοστασία και τη καθιστική δραστηριότητα, καθώς και διδασκαλία εργονομικών τρόπων λήψης αντικειμένων.

Η εργονομία παίζει σημαντικό ρόλο στη διόρθωση παραμορφώσεων της σπονδυλικής στήλης και στη μείωση των επιβαρύνσεων που δέχεται στις διάφορες καθημερινές δραστηριότητες.

• Συμβουλές για την διαχείριση πιθανής, μελλοντικής έξαρσης των συμπτωμάτων των ασθενών

Συμβουλές, όπως εφαρμογή θερμοθεραπείας στο σπίτι, υιοθέτηση κάποιας θέσης στο κρεβάτι ή ακόμη και πραγματοποίηση ασκήσεων για την έγκαιρη αντιμετώπιση των συμπτωμάτων και επίλυση του προβλήματος.

• Διδασκαλία ασκήσεων για σταθεροποίηση και ελαστικότητα.

Η διατήρηση της ελαστικότητας μέσω διατάσεων βραχυσμένων μυών και η ενδυνάμωση αδύναμων που προσφύονται στην πυελική ζώνη καθώς και η επιλεκτική εκγύμναση μικρών σταθεροποιών μυών συμβάλλουν στη σταθεροποίηση της σπονδυλικής στήλης και στη διόρθωση των παραμορφώσεων.

• Συνδυασμό των παραπάνω με:

Ομαδικά προγράμματα, όπως yoga, clinical (θεραπευτικό) pilates, tai chi, υδροκινησιοθεραπεία (aqua fitness) τα οποία στοχεύουν στη βελτίωση της φυσικής κατάστασης, της αναπνοής, της ισορροπίας, της δύναμης και του νευρομυικού συντονισμού.
 
Συνοπτικά, το Back School αποτελεί μια προσέγγιση από μια καινούρια οπτική γωνιά και θεωρείται ένας τρόπος αντιμετώπισης των προβλημάτων του σημερινού τρόπου ζωής, που συνδυάζει γνώση, πρόληψη και πρωτοβάθμια αντιμετώπιση αυτών.
Δυστυχώς, στη χώρα μας ακόμα λείπουν οι απαραίτητες προυποθέσεις για την πλήρη εφαρμογή του, σε αντίθεση με τις υπόλοιπες χώρες κεντρικής και βόρειας Ευρώπης που αποτελεί κοινωνικό και επαγγελματικό κεκτημένο.
 
 

Εγκεφαλική Παράλυση (ΕΠ) είναι ένας γενικός όρος που χρησιμοποιούμε για να περιγράψουμε ένα σύνολο αναπτυξιακών δυσλειτουργιών της κίνησης και της στάσης. ΕΠ προκαλείται από μια κάκωση του εγκεφάλου – όπως εγκεφαλικό, τραύμα, έλλειψη οξυγόνωσης του εγκεφάλου, μόλυνση – που συμβαίνει πριν, κατά τη διάρκεια ή μετά τη γέννηση, ή στη περίοδο των δύο πρώτων ετών ζωής.
Η βλάβη του εγκεφάλου δεν είναι εξελισσόμενη που σημαίνει πως δεν επιδεινώνεται μετά από την αρχική της εμφάνιση, παρόλο που με την πάροδο του χρόνου μπορεί να σημειωθεί μεγαλύτερη έκπτωση στη καθημερινή διαβίωση σε σχέση με την αρχική επιρροή της βλάβης.
Οι δυσκολίες που συνοδεύουν την ΕΠ κυμαίνονται από ήπιες έως και πολύ σοβαρές. Οι ασθενείς με ΕΠ μπορούν να έχουν πρόβλημα με την όραση, την ακοή, την αφή, τη σκέψη ή την επικοινωνία. Κάποιοι από αυτούς μπορεί να παθαίνουν ακόμα και επιληπτικές κρίσεις.
Από Εγκεφαλική Παράλυση πάσχουν 3,6 στα 1000 βρέφη. Ο αριθμός των πασχόντων έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια λόγω της αύξησης του αριθμού πρόωρων γεννήσεων καθώς και των βρεφών με χαμηλό βάρος κατά τη γέννηση. Το προσδόκιμο επιβίωσης έχει αυξηθεί επίσης για τους ενήλικες με ΕΠ, χάρη στα οφέλη της φυσικοθεραπείας που μπορεί πλέον να προσφέρει σε όλα τα στάδια της ζωής τους.
Φυσικοθεραπευτές είναι οι ειδικοί στη βοήθεια των ατόμων με ΕΠ και βελτιώνουν τις φυσικές τους λειτουργίες. Μπορούν να τα βοηθήσουν να μείνουν ενεργοί και υγιείς όπως επίσης να γίνουν άνετοι στην εκτέλεση καθημερινών τους δραστηριοτήτων όπως περπάτημα, χειρισμός αναπηρικής καρέκλας, μετακίνηση στο μπάνιο, στο κρεβάτι και στο αυτοκίνητο.
 
Τύποι της Εγκεφαλικής Παράλυσης
 Ανάλογα με την προσβεβλημένη περιοχή και την κίνηση έχουμε τους εξής τύπους ΕΠ:
ΣΠΑΣΤΙΚΗ περιλαμβάνει αυξημένο σπασμό των μυών κατά τη προσπάθεια του ατόμου να κινηθεί πιο γρήγορα
ΑΤΑΞΙΚΗ περιλαμβάνει μειωμένο προσανατολισμό και αστάθεια
ΔΥΣΚΙΝΗΤΙΚΗ περιλαμβάνει απότομες αλλαγές μυϊκού τόνου και κινήσεων που οδηγούν στην αστάθεια κατά τη στάση
ΜΙΚΤΗ περιλαμβάνει συνδυασμό κινητικών προβλημάτων των παραπάνω τύπων ΕΠ (σπαστικής, δυσκινητικής ή αταξικής)
ΤΕΤΡΑΠΛΗΓΙΑ περιλαμβάνει ΕΠ που προσβάλει τα τέσσερα άκρα, τον αυχένα και τον κορμό
ΔΙΠΛΗΓΙΑ προσβάλει είτε τα δύο πόδια (η πιο συχνή περίπτωση) είτε τα δύο χέρια (λιγότερο συχνή)
ΗΜΙΠΛΗΓΙΑ προσβάλει μόνο μια πλευρά του σώματος (χέρι και πόδι)
 
Σημεία και Συμπτώματα
Τα συμπτώματα ΕΠ διαφέρουν από άτομο σε άτομο.  Αρχίζουν να παρατηρούνται στην ηλικία των 2 μηνών και συνήθως γίνονται αντιληπτά πριν το παιδί γίνει 2 ετών. Οι γονείς μπορεί να παρατηρήσουν πως το παιδί τους δεν μπορεί να κρατήσει το κεφαλάκι του ευθεία τόσο καλά όσο τα άλλα παιδάκια, ή δυσκολεύεται να πιάσει, να ρολάρει, να καθίσει, να μπουσουλίσει ή να περπατήσει.
Άλλα συμπτώματα σχετικά με τη κίνηση:

• Σφιχτοί μύες που χειροτερεύουν στην ασθένεια, στο stress και με τον χρόνο
• Δύσκαμπτες αρθρώσεις που δεν λυγίζουν ή δεν τεντώνουν πλήρως ιδιαίτερα στα χέρια, τους αγκώνες, τα ισχία, τα γόνατα και τις ποδοκνημικές
• Αδυναμία μυών
• Απώλεια προσανατολισμού και μειωμένη ιδιοδεκτικότητα
• Χαλαροί μύες ειδικά στον αυχένα και τον κορμό
• Μυϊκός κλόνος

Άλλα Συμπτώματα της ΕΠ μπορούν να περιλαμβάνουν:

• Δυσκολία στην ομιλία και την κατανόηση
• Μαθησιακές διαταραχές (ακόμα και αν το παιδί έχει φυσιολογική νοημοσύνη)
• Προβλήματα όρασης
• Προβλήματα ακοής
• Επιληπτικές κρίσεις
• Πόνος στις αρθρώσεις λόγω των συγκάμψεων
• Αδυναμία των μυών του στόματος
• Δυσκοιλιότητα
• Ακράτεια ούρων
• Καθυστερημένη ανάπτυξη

Στην τρίτη ηλικία εντάσσονται τα άτομα που έχουν συμπληρώσει το 60^o έτος και δεν έχουν υπερβεί το 80^ο.
Σύμφωνα με μελέτες παρατηρείται απώλεια της μυϊκής μάζας με την αύξηση της ηλικίας. Υπολογίζεται ότι από την ηλικία των 20 μέχρι αυτή των 70 ετών η απώλεια μυϊκού ιστού φτάνει στο 20-30%.
Oι επιπτώσεις της απώλειας της μυϊκής μάζας και όχι μόνο περιλαμβάνει μια σειρά από φαινόμενα, τα οποία έχουν επιπτώσεις τόσο στη λειτουργική κατάσταση του οργανισμού, όσο και στην ποιότητα ζωής των ηλικιωμένων.
 
Συμπτώματα- Κλινική εικόνα
– Μειωμένη μυϊκή δύναμη
– Βράχυνση ιστών
– Πλημμελή αιμάτωση και αγγείωση
– Μειωμένη ικανότητα μεταβολισμού και γρήγορο κάματο
– Μειωμένη ικανότητα κίνησης
– Αυξημένη απώλεια οστικής μάζας (οστεοπόρωση)
– Αυξημένη συχνότητα πτώσεων εξαιτίας της μειωμένης μυϊκής δύναμης και ισορροπίας
– Απώλεια του μυϊκού ιστού είναι το αποτέλεσμα των μεταβολών πολλών λειτουργικών μηχανισμών
– Μειωμένη ικανότητα προσαρμογής σε καταστάσεις στρες που προκαλούνται από ασθένειες και γενικότερα αυξημένα επίπεδα νοσηρότητας
– Αλλαγές στο ορμονικό προφίλ όπως, για παράδειγμα, η μείωση των επιπέδων της αυξητικής ορμόνης, εξαιτίας της ανεπαρκούς αντιοξειδωτικής άμυνας του οργανισμού προκάλεσε βλάβες των μυϊκών κυττάρων
Η εμφάνισή όλων αυτών όμως μπορεί να αποδοθεί και στην ανεπαρκή πρόσληψη θρεπτικών συστατικών από τη διατροφή, αλλά και στη μειωμένη φυσική δραστηριότητα που παρατηρείται συχνά στους ηλικιωμένους.
ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΤΡΙΤΗ ΗΛΙΚΙΑ

• Αύξηση μυϊκής μάζας
• Αυξάνει το εύρος τροχιάς των αρθρώσεων
• Αυξάνει την αντοχή των οστών
• Αύξηση αερόβιας ικανότητας
• Βελτιώνει την λειτουργιά του αναπνευστικού συστήματος
• Βελτίωση νευρομυϊκού συντονισμού (ισορροπία σώματος και ταχύτητα αντίδρασης)

ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΑ ΟΦΕΛΗ

• Αίσθημα ευεξίας
• Ο ασκούμενος νιώθει δυνατός να κάνει τα προγράμματα μόνος του

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΕΙΔΗ ΑΣΚΗΣΗΣ

• Ασκήσεις σε θερμαινόμενη πισίνα εφόσον δεν υπάρχουν αντενδείξεις (ίσως η καλύτερη μορφή άσκησης διότι έχει μηδενική πιθανότητα τραυματισμού)
• Αερόβιες δραστηριότητες ανοιχτού και κλειστού χώρου (π.χ. jogging, ποδήλατο)
• Αναερόβιες ασκήσεις (ασκήσεις με αντιστάσεις, π.χ. βάρη αλλά με μεγάλα διαλλείματα και όχι μεγάλη επιβάρυνση)
• Αναπνευστικές ασκήσεις (συγχρονισμός αναπνευστικών ασκήσεων με κινησιοθεραπεία)
• Διατατικές ασκήσεις (κυρίως ενεργητικές διατάσεις)
• Αθλοπαιδιές (π.χ. τένις, βόλεϊ)

Σύμφωνα με έρευνες έχει αποδειχθεί ότι όσοι ηλικιωμένοι είχαν συστηματική, ήπια ή έντονη φυσική άσκηση, είχαν επτά φορές περισσότερο ποιοτική ζωή.

Ο «κρυφός κλέφτης»
Η οστεοπόρωση είναι μια πολλή συχνή πάθηση των οστών, η οποία χαρακτηρίζεται από σταδιακή μείωση της πυκνότητάς τους, με αποτέλεσμα να γίνονται πιο λεπτά και εύθραυστα, αυξάνοντας σημαντικά τον κίνδυνο καταγμάτων. Μελέτες δείχνουν πως μια στις τέσσερις γυναίκες στην Ελλάδα εμφανίζουν οστεοπόρωση μετά την ηλικία των 50 ετών, ενώ το 15-20% των ανδρών πάσχει.
Η οστεοπόρωση έχει χαρακτηριστεί ως «κρυφός κλέφτης» καθώς σταδιακά «κλέβει» από τα οστά την πυκνότητά τους, χωρίς να δίνει συμπτώματα, με αποτέλεσμα τα άτομα συχνά να πάσχουν χωρίς να το γνωρίζουν.
Διατροφικοί «σύμμαχοι»
Η διατροφή μπορεί να συμβάλει σημαντικά στην πρόληψή της οστεοπόρωσης, μέσα από την πρόσληψη των απαραίτητων θρεπτικών συστατικών για την υγεία των οστών, του ασβεστίου και της βιταμίνης D.
Ασβέστιο: αποτελεί το βασικό δομικό μέταλλο των οστών, το οποίο είναι απαραίτητο για την δόμηση γερού σκελετικού συστήματος και τη διατήρησή του κατά την πορεία της ζωής. Σύμφωνα με μελέτες ο ανθρώπινος ενήλικος οργανισμός χρειάζεται περίπου 1000 mg ανά ημέρα, ενώ για γυναίκες άνω των 51 ετών οι ανάγκες αυξάνονται κατά 200 mg.
Πηγές ασβεστίου:
• Γάλα, γιαούρτι και τυριά.
• Ξηροί καρποί όπως αμύγδαλα, ηλιόσποροι, φουντούκια.
• Σουσάμι και ταχίνι.
• Όσπρια όπως φασόλια και ρεβίθια.
• Ψάρια όπως η σαρδέλα και ο σολομός.
• Λαχανικά όπως το σπανάκι, το μπρόκολο, το kale.
• Σόγια και τα προϊόντα της.
Θυμηθείτε
Το 98% του ασβεστίου βρίσκεται στα οστά του σώματός μας και το υπόλοιπο 2% στην κυκλοφορία προκειμένου να καλύψει άλλες ανάγκες του σώματος. Όταν το ασβέστιο που προσλαμβάνουμε από τη τροφή δεν επαρκεί, το σώμα καλύπτει τις ανάγκες του μέσω του ασβεστίου των οστών, μειώνοντας με τον καιρό την οστική πυκνότητα.
Βιταμίνη D: βοηθά στη πρόσληψη και απορρόφηση του ασβεστίου από το σώμα. Το 90% των ημερησίων αναγκών του οργανισμού σε βιταμίνη D, καλύπτονται από την έκθεση του οργανισμού μας στον ήλιο, ενώ μόνο το 10% προέρχεται από την τροφή. Παρόλο που στη χώρα μας θα περίμενε κανείς λόγω της ηλιοφάνειας να καλύπτουμε τις ανάγκες μας, μελέτες δείχνουν πως πάνω από 60% των Ελλήνων ηλικίας 65 ετών και άνω, εμφανίζουν ανεπάρκεια βιταμίνης D, αυξάνοντας το κίνδυνο οστεοπόρωσης.
Πηγές βιταμίνης D:
• Ψάρια, κυρίως ο σολομός, ο τόνος, ο ξιφίας.
• Μουρουνέλαιο.
• Αυγό.
• Γαλακτοκομικά προϊόντα.
Θυμηθείτε
20 λεπτά την ημέρα στον ήλιο με εκτεθειμένα τα χέρια και το πρόσωπο αρκούν για να προσφέρεται στο σώμα σας τη βιταμίνη D, που χρειάζεται!
Διατροφικοί «εχθροί»
Αλάτι
Σύμφωνα με μελέτες, το αλάτι αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους εχθρούς της υγείας των οστών, καθώς οδηγεί σε απώλεια ασβεστίου από τα οστά και παροδικά σε μείωση της πυκνότητάς τους. Για να προστατέψετε τα οστά σας, μειώστε σημαντικά την κατανάλωση αλατιού και αυξήστε τη κατανάλωση τροφών που περιέχουν κάλιο (μπανάνα, ντομάτα, και άλλα φρούτα και λαχανικά) το οποίο φαίνεται πως μειώνει την αποβολή ασβεστίου.
Ανθρακούχα ροφήματα
Τα ανθρακούχα αναψυκτικά και ροφήματα είναι πλούσια σε φωσφορικά οξέα, τα οποία σχετίζονται με αυξημένη απώλεια ασβεστίου από τα ούρα. Η επίδραση των αναψυκτικών, φαίνεται πως είναι ακόμα μεγαλύτερη όταν η συνολική κατανάλωση ασβεστίου είναι μικρή, ενώ μελέτες δείχνουν πως η συστηματική και αυξημένη κατανάλωσή τους σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης οστεοπόρωσης.
Καφεΐνη
Η υπερκατανάλωση καφεΐνης, πάνω από 400mg καφεΐνης που αντιστοιχούν σε 4 φλιτζάνια καφέ, μειώνει το ασβέστιο από τα οστά και την αντοχή τους. Αντίθετα με τον καφέ και τα αναψυκτικά, η καφεΐνη από το τσάι φαίνεται να επιδρά λιγότερο στην απορρόφηση του ασβεστίου, πιθανότατα λόγω των ευεργετικών δράσεων των συστατικών των βοτάνων.
Αλκοόλ
Η αυξημένη και συστηματική κατανάλωση αλκοόλ, έχει συσχετισθεί με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης οστεοπόρωσης. Έτσι για τους άνδρες προτείνεται η κατανάλωση μέχρι 2 μερίδων αλκοόλ ανά ημέρα και για τις γυναίκες 1 μερίδα.
Η μερίδα αντιστοιχεί σε
• 150 mL κρασί ( 12% αλκοόλη).
• 350 mL μπύρα( 5% αλκοόλη).
• 43 mL ποτό (40% αλκοόλη).
Tips για την καθημερινή αύξηση της πρόσληψης και απορρόφησης ασβεστίου:
• Προσθέστε στα ενδιάμεσα σνακ σας, αποξηραμένα σύκα και αμύγδαλα.
• Προσθέστε στις σαλάτες σας σουσάμι και καταναλώστε συχνά μέσα στην εβδομάδα πράσινα φυλλώδη λαχανικά και μπρόκολο.
• Καταναλώστε μεγάλες ποσότητες φρούτων και λαχανικών. Η υψηλή περιεκτικότητα τους σε φώσφορο, μαγνήσιο, βιταμίνη C, βιταμίνη Κ και β- καροτένιο έχει φανεί ότι συμβάλει θετικά στην επίτευξη υψηλότερης οστικής μάζας.
• Αποφύγετε την ταυτόχρονη κατανάλωση ασβεστίου με τροφές που περιέχουν σίδηρο (κυρίως τρόφιμα ζωικής προέλευσης), ώστε να εξασφαλίσετε τη μέγιστη δυνατή απορρόφηση του ασβεστίου.
• Αντίθετα καταναλώστε τα τρόφιμα που περιέχουν ασβέστιο μαζί με ένα χυμό από λεμόνι, πορτοκάλι ή γκρέιπφρουτ καθώς το όξινο περιβάλλον ενισχύει την απορρόφηση του ασβεστίου.
• Φροντίστε να καταναλώνετε καθημερινά πρωινό πλούσιο σε ασβέστιο, το οποίο μπορεί αν περιέχει ταχίνι, γάλα αμυγδάλου, γιαούρτι με αμύγδαλα και φρέσκα φρούτα.
Υπογράφει η Διαιτολόγος-Διατροφολόγος του Physiopolis
Εξαρχοπούλου Κωνσταντίνα